Lama glama
Ламата е домашно животно од Јужна Америка, од фамилијата на камили.
Народите на Андите ја одгледуваат уште од најстари времиња како товарно животно, за млеко, месо, волна и кожа.
Кај благородниците, ламата имала симболично значење, па затоа тие биле погребувани со статуетки на лами. Во времето на освојувањата, Шпанците користеле ломи за пренесување на руда од високите планински рудници. Ламата е многу издржливо животно: може да носи товар од 50 килограми цели 12 часа! Тоа е 25 – 30% од нејзината тежина. Најпознатиот рудник за сребро, во близина на градот Потоси во Боливија, користел дури 300 000 лами за пренос на рудата. Градот се наоѓа на 4 090 метри надморска височина и е еден од највисоките градови во светот. Во 16 век Потоси бил најголемиот светски индустриски центар, главен снабдувач на сребро за Шпанското Кралство.
Со донесувањето на коњот, магарето и мазгата, важноста на ламата како товарно животно се намалува. Ламите се друштвени животни, живеат во стада како семејство и се грижат едни за други. Ако некој забележи чуден шум или се чувствува загрозен, се испраќа силен, пискав звук и сите други стануваат внимателни. Мошне се дружељубиви и пријатни; многу љубопитни и без проблем им приоѓаат на непознати луѓе. Интелигентни се и учат прости задачи по неколку повторувања. Живеат на големи надморски височини, до 4 000 м, и затоа имаат висок процент на хемоглобин и црвени крвни клетки во крвта. Ламите се домашни животни преживари. Се хранат со планинска вегетација, треви, ниски грмушки, житарици, семиња, ореви, лишаи.
Возрасните единки се високи 1,7 – 1,8 м (до темето) и тежат околу 130 – 200 кг. Се парат кон крајот на летото и почетокот на есента, во легната положба, што е необично за големо животно. Процесот трае подолго (20 – 45 минути), што е исто така необично за големите животни. Бременоста трае П и пол месеци, околу 350 дена. Ламите раѓаат стоејќи, обично по едно новороденче кое тежи 9 – 14 кг. Се вика „криа“ што на шпански значи бебе. Уште во првиот час се обидува да стане и да цица. Ламата има многу малку млеко, само околу 60 милилитри. Доењето трае-четири месеци. Женските лами созреваат полово на една година, а машките дури на три. Живеат до 30 години. Ламите надворешно имаат густа груба волна и фино подвлакно, без ланолин (природна волнена маст). Се стрижат еднаш на две години и даваат околу 3 кг руно.
Од 1980-тите години во Северна Америка се користат и како заштитници на стадата овци, кози и коњи од диви кучиња и којоти.
Можеби знаете а можеби не…
По раѓањето, мајката не го лиже новороденчето како што е кај другите животни. Таа го трие со муцката и му „хука”. Ова е поради тоа што јазикот на ламата излегува само 13 милиметри од устата. Познато е дека ламите плукаат директно в лице. Тоа е еден необичен начин на одбрана. Го применуваат само кога се исплашени или налутени.
Затоа, доколку видите дека ламите млацкаат со устата и ги спуштаат ушите наназад, не сте им по ќеф. Заминете си!